“ΚΑΛΑ-ΑΖΑΡ ή ΛΕΙΣΜΑΝΙΑΣΗ”

Υπάρχουν δυο κύριοι τύποι λεϊσμανίασης, α) η δερματική, όπου το παράσιτο παραμένει στο δέρμα και δημιουργεί έλκη και β) η σπλαχνική που είναι και θανατηφόρα. Το καλαζάρ είναι ο δεύτερος τύπος, της σπλαχνικής λεϊσμανίασης. Ο πρώτος τύπος είναι κοινός στους τροπικούς, στη ΝΑ Ασία, στην Αφρική, στην Ν. Αμερική και αυτή τη στιγμή νοσούν έως και 12.000.000 άνθρωποι παγκοσμίως, με 1.500.000 – 2.000.000 νέες λοιμώξεις ετησίως. Ο τύπος της σπλαχνικής λεϊσμανίασης θεωρείται η δεύτερη σε συχνότητα παρασιτική νόσος στους ανθρώπους, μετά την ελονοσία κι υπολογίζεται πως προκαλεί περί τις 500.000 μολύνσεις και 60.000 θανάτους παγκοσμίως κάθε χρόνο. Άνω του 90% των περιπτώσεων συμβαίνουν στην Ινδία, στο Νεπάλ, στο Σουδάν και τη Βραζιλία.

Κύκλος ζωής του παράσιτου

Η σπλαχνική λεϊσμανίαση ως προς τον τρόπο μετάδοσής της συγγενεύει με την ελονοσία. Μεταδίδεται μέσω της θηλυκής σκνίπας του γένους Phlebotomus. Στην Αμερική μεταδίδεται από την σκνίπα του γένους Lutzomyia. Στα εύκρατα κλίματα παρατηρούμε πως εμφανίζεται μεταξύ Μαΐου-Οκτωβρίου. Τρέφεται με αίμα τις νύχτες, από κοιμισμένα θηράματα. Αν τσιμπήσει ένα ζώο-φορέα, ρουφάει μαζί και το παράσιτο που είναι στην αμαστιγωτή μορφή του, είναι στρογγυλό και δεν κινείται. Θα μπορούσαμε να το παρομοιάσουμε με ένα ωάριο (yin μορφή). Μόλις εισέλθει στο στομάχι της σκνίπας, γρήγορα αλλάζει μορφή, γίνεται τριπλάσιο σε μέγεθος και αναπτύσσει ουρά που του επιτρέπει να κινείται (yang μορφή). Αυτή είναι η προμαστιγωτή μορφή του παράσιτου. Αναπαράγεται ασεξουαλικά και μετακινείται στον οισοφάγο, όπου παραμένει ώσπου η σκνίπα να τραφεί ξανά από ένα άλλο θηλαστικό. Τότε μαζί με το σάλιο της σκνίπας, περνάει στον επόμενο ξενιστή και εισβάλει στα μακροφάγα κύτταρα, όπου αλλάζει ξανά στην προηγούμενη αμαστιγωτή μορφή του. Σταδιακά αυξάνεται σε πληθυσμό, δημιουργεί συστημική λοίμωξη στον ξενιστή και εξαπλώνεται στα εσωτερικά όργανα, ιδιαίτερα στον σπλήνα, το ήπαρ και τα νεφρά, προκαλώντας σπληνομεγαλία, ηπατομεγαλία και νεφρική ανεπάρκεια.

Κτηνιατρική θεραπεία

Για την θεραπεία της λεϊσμανίασης η σύγχρονη κτηνιατρική προτείνει συνήθως μια αγωγή με Zylapour ή Zyloric ή Soluric (φάρμακα με δραστική ουσία την “αλλοπουρινόλη”, που χρησιμοποιείται επίσης κατά της ουρικής αρθρίτιδας στους ανθρώπους) και Glucantime, το γνωστότερο και παλαιότερο φάρμακο ενάντια στην λεϊσμανίαση. Είναι ένα ισχυρό χημικό φάρμακο με δραστική ουσία την “αντιμονιακή Ν-μεθυλο-γλυκαμίνη” (meglumine antimoniate).Δυστυχώς υπάρχουν περιστατικά σκύλων που δεν αντέχουν το φάρμακο, επιδεινώνεται η κατάστασή τους και κάποια από αυτά καταλήγουν από ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια. Η μορφή του φαρμάκου είναι ενέσιμη και πρέπει να χορηγείται 2 φορές / ημέρα, για 3-4 μήνες. Το κόστος του είναι υψηλό και φτάνει ακόμη και τα 500 ευρώ ανάλογα το βάρος του σκύλου.

Μια δεύτερη εναλλακτική λύση είναι ένα νεώτερο φάρμακο το Milteforan, με δραστική ουσία την “μιλτεφοσίνη” (miltefocin). Κυκλοφορεί σε μορφή σιροπιού και χορηγείται από το στόμα μαζί με το φαγητό. Υπάρχουν όμως δύο σημαντικά μειονεκτήματα όσον αφορά κι αυτό το χημικό φάρμακο. Έχουν αναφερθεί περιστατικά ηπατικής ή νεφρικής ανεπάρκειας μετά από κάποιους μήνες από την λήψη του φαρμάκου. Το κόστος του φαρμάκου είναι υψηλό φθάνοντας στην Ελλάδα έως και τα 250-300 ευρώ ανάλογα πάλι με το βάρος του σκύλου. Γενικά υπάρχει διάσταση απόψεων για τη χορήγηση αυτών των φαρμάκων. Οι περισσότεροι κτηνίατροι δίνουν το Milteforan, όμως υπάρχουν ακόμη αρκετοί που επιλέγουν το Glucantime.

Η λεϊσμανίαση κατά την βιοχημική ιατρική είναι μια πολυπαραγοντική νόσος που σε κάθε οργανισμό μπορεί να έχει διαφορετική εξέλιξη. Η συμπεριφορά του παράσιτου στον οργανισμό δεν είναι πάντα η ίδια και φαίνεται να διαθέτει αυξημένες δυνάμεις προσαρμογής στα χημικά φάρμακα. Αρχικά η αναζήτηση σχετικά με την λεϊσμανίαση στην αγγλική βιβλιογραφία της παραδοσιακής κινέζικης ιατρικής δεν έδειξε κάποια αποτελέσματα. Μετά από αρκετή έρευνα διαπιστώθηκε πως στην κινέζικη ιατρική υπάγεται σε μια μεγαλύτερη κατηγορία αρκετά περίπλοκων συνδρόμων που ονομάζονται Σύνδρομα Gu 蠱. Ο όρος αυτός προκύπτει από το ομώνυμο εξάγραμμο 18 του I Ching κι ερμηνεύεται ως “επιδιόρθωση”, “επαναφορά”, “εργασία σε κάτι που έχει φθαρεί”. Υπονοείται μια κατάσταση που έχει φθαρεί, σαπίσει, καταρρεύσει και χρειάζεται φροντίδα για να ανακάμψει. Τα σύνδρομα αυτά είναι μια κατηγορία πολύπλοκων συνδυασμών επιμέρους συνδρόμων που δημιουργούν χρόνιες συστημικές δυσλειτουργίες ως τον θάνατο. Στην κατηγορία αυτή συναντούμε παρασιτώσεις, πρωτόζωα, ιούς, μυκητιάσεις, καρκίνο, συστημικές λοιμώξεις, βαριά ψυχιατρικά περιστατικά και γενικώς ότι φθείρει σταδιακά τον οργανισμό ως το τέλος. Απαιτείται αρκετός χρόνος για την θεραπεία τους με υπομονή κι επιμονή, αλλάζοντας θεραπευτικά σχήματα κατά την εξέλιξη της θεραπείας. Πλήρης αποθεραπεία από ένα σύνδρομο μπορεί να πάρει από μερικούς μήνες έως και 4-5 χρόνια, ανάλογα την περίπτωση.

Κάποιες φορές δεν υπάρχει ποτέ πλήρης θεραπεία παρά μόνο ανακούφιση των συμπτωμάτων.

Διάγνωση σύμφωνα με την ΠΚΙ ( Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική )

Στην λεϊσμανίαση υπάρχει ένα σύνολο κοινών συμπτωμάτων. Ακολουθεί το περιστατικό της Μάσκας, θηλυκού bull terrier, περίπου 5 ετών, 15 κιλά. Βρέθηκε εγκαταλειμμένη to 2012 με προχωρημένα συμπτώματα:

Έλκη στις αρθρώσεις.

Πρησμένοι λεμφαδένες.

Απίσχναση.

Απογευματινός πυρετός.

Λιπαρό τρίχωμα με πιτυρίαση.

Αιμορραγία στην περιοχή του προσώπου, πάνω από τη μύτη.

Ονυχογρύπωση, ονυχομεγαλία.

Πυώδεις μεσοδακτύλιες κύστες με αιμορραγία στα οπίσθια πέλματα.

Σκλήρυνση του μυϊκού ιστού.

Αδυναμία στήριξης στα πίσω πόδια, αστάθεια στη βάδιση, αταξία.

Δυσοσμία σήψης.

Ακράτεια ούρων, πολυουρία, συχνοουρία.

Κόκκινη γλώσσα.

Γρήγορος, αδύναμος σφυγμός.

Θετική στο καλαζάρ με τίτλο 1/1600.

Σύμφωνα με την θεωρία Wen Bing 温病 περί θερμών ασθενειών για τον καθορισμό και θεραπεία επιδημικών ασθενειών, η λεϊσμανίαση μπορεί να θεωρηθεί ως εισβολή “ανέμου-φωτιάς” * ή/και “καλοκαιρινού καύσου” [Dr. Xie’s Chinese Veterinary Herbology] που γενικά οφείλεται σε εξωγενείς βλαπτικούς παράγοντες όπως πχ τα παράσιτα, εμφανίζει γρήγορη επιδείνωση με πυρετό και σημάδια φωτιάς και σχετίζεται με συγκεκριμένες εποχές του έτους. Καθώς το παράσιτο εγκαθίσταται στο αίμα και πολλαπλασιάζεται θεωρείται πως η εισβολή της φωτιάς βρίσκεται στο επίπεδο του “αίματος xue”, μια κατάσταση που σε βάθος χρόνου δημιουργεί αιμορραγίες από το δέρμα.

[*σημ: ορολογίες κινέζικης ιατρικής]

Στην περίπτωση της Μάσκας επιπλέον υπήρχε έντονη οσμή σήψης καθώς και δυσκολία στην κίνηση, που παραπέμπει σε υπερβολή της υγρασίας ακόμα και σχηματισμό φλέγματος. Επίσης όταν βρέθηκε το ζώο ήταν αδυνατισμένο, γεγονός που στην ορολογία της κινέζικης ιατρικής μπορεί να ερμηνευτεί ως “δαπάνη του yin” από την “τοξική φωτιά”. Συνοψίζοντας, η παραπάνω εικόνα του συγκεκριμένου περιστατικού μπορεί να περιγραφεί ως ένας περίπλοκος συνδυασμός συνδρόμων “εισβολής εξωτερικού ανέμου-φωτιάς, που σε έδαφος υγρασίας-φλέγματος λόγω ανεπάρκειας qi σπλήνα δημιούργησε τοξική φωτιά στο επίπεδο αίματος xue και ανεπάρκεια του yin”. Η διάγνωση αυτή ταιριάζει με την πολυπλοκότητα των συνδρόμων Gu και οδηγεί σε μια χρόνια, σταδιακή φθορά του οργανισμού μέχρι την κατάρρευσή του από νεφρική ή ηπατική ανεπάρκεια. Σε περιπτώσεις που έχει προηγηθεί χορήγηση Milteforan ή Glucantime ενδέχεται να συνυπάρχουν ταυτόχρονα και συμπτώματα “κρύου” και να χρειάζεται μια παραλλαγή των βοτάνων που θα χρησιμοποιηθούν.

Θεραπευτική στρατηγική

Το θεραπευτικό σχήμα που προτείνεται είναι ένας συνδυασμός κινέζικων βοτάνων, διατροφής φρέσκου φαγητού και προαιρετικά θεραπείες βελονισμού (ειδικά αν συνυπάρχουν μυοσκελετικά προβλήματα, αλλά όχι μόνο), βιοσυντονισμού, αρωματοθεραπείας ή ομοιοπαθητικής. Σε προχωρημένες περιπτώσεις προτείνεται και η χορήγηση αλλοπουρινόλης ενώ σε αρχικά περιστατικά δεν είναι απαραίτητο.

Τα βότανα που χορηγούνται είναι ένας συνδυασμός αντιπαρασιτικών, τονωτικών του ανοσοποιητικού συστήματος, του πεπτικού συστήματος, του αίματος σε περίπτωση χαμηλού αιματοκρίτη, αποτοξινωτικών του ήπατος και αν χρειαστεί ενισχυτικών των νεφρών. Μέσα από την ολιστική προσέγγιση ο στόχος είναι η καταπολέμηση του παράσιτου και η ταυτόχρονη τόνωση του οργανισμού σε πολλαπλά επίπεδα. Έχει παρατηρηθεί πως υπάρχουν καλύτερα αποτελέσματα όταν ο σκύλος τρώει κατάλληλο φρέσκο φαγητό παρά με ξηρή τροφή. Η δυσκολότερη περίπτωση είναι όταν συνυπάρχει νεφρική ανεπάρκεια. Αν είναι προχωρημένη τότε η πρόγνωση δεν είναι πολύ καλή.

Ο βελονισμός γενικά αποδεικνύεται εξαίρετο βοηθητικό μέσο. Ως επί το πλείστον χρησιμοποιούμε τα σημεία “shu” της ράχης, στους μηρούς και γενικώς σε μεγάλες περιοχές του σώματος. Η χρήση των αρχαίων σημείων “shu” στα άκρα είναι πιο δύσκολος. Ένας μέσος όρος για την εμφάνιση ορατών αποτελεσμάτων ήταν τα 20-30 λεπτά. Στην πραγματικότητα όμως ο χρόνος του βελονισμού εξαρτάται από το ίδιο το ζώο καθώς μπορεί ο σκύλος να σηκωθεί και να τιναχτεί. Συχνά μετά το πέρας του βελονισμού ήταν ήδη αισθητή κάποια αλλαγή στην διάθεση του ζώου. Η συχνότητα βελονισμού είναι τουλάχιστον 2-3 φορές / εβδομάδα έως και καθημερινά σε σοβαρές περιπτώσεις.

Η αρωματοθεραπεία μπορεί να προσφέρει πολλά στην θεραπεία των ζώων. Αντίθετα με τον άνθρωπο, η κύρια αίσθηση των σκύλων και πολλών άλλων ζώων είναι η όσφρηση. Γι’ αυτό και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μια εξαιρετική δίοδος για την χορήγηση των βοτάνων.

Ο βιοσυντονισμός, όπως και ο βελονισμός, επαναφέρει τον οργανισμό σε ομοιόσταση μέσω μαγνητικών πεδίων. Πολλές φορές είναι ένας πιο εύκολος τρόπος από την τοποθέτηση βελονών.

Αποτελέσματα

Οι τιμές των εξετάσεων της Μάσκας έδειξαν μετά από 3,5 μήνες μια εντυπωσιακή αλλαγή από 1/1600 σε 1/200. Υπήρχε βελτίωση στην γενικότερη εικόνα της, όμως ακόμη ήταν δυσκίνητη και είχε δυσκολία στην βάδιση λόγω των μεσοδακτύλιων κυστών που δεν είχαν καμία βελτίωση. Στην πορεία παρατηρήθηκε πως οι μεσοδακτύλιες κύστες είχαν άμεση σχέση με την διατροφή της. Οι υδατάνθρακες και κάθε είδους ξηρή τροφή επιδείνωναν την κατάστασή της. Η πραγματική βελτίωση συνέβη όταν άρχισε να τρώει κατάλληλο φρέσκο φαγητό. Επόμενες εξετάσεις για καλαζάρ μετά από 3 μήνες έδειξαν αρνητικές. Εξακολουθούν να είναι αρνητικές, δίχως την χορήγηση αλλοπουρινόλης και κανενός άλλου φαρμάκου τα τελευταία 3 χρόνια. Έχει αναρρώσει πλήρως από την περιπέτεια της υγείας της και είναι ένα υγιέστατο bull terrier περίπου 9 ετών.

Επίλογος

Η χρήση των θεωριών και μεθόδων της κινέζικης ιατρικής σε συνεργασία με τις μεθόδους διάγνωσης της βιοχημικής ιατρικής είναι σίγουρο πως μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην αντιμετώπιση της ασθένειας και την ανακούφιση του πόνου των πασχόντων, είτε αυτοί είναι άνθρωποι είτε ζώα. Η λεϊσμανίαση είναι μια δύσκολη, πολυπαραγοντική νόσος για την οποία η σύγχρονη βιοχημική ιατρική δεν έχει όλες τις απαντήσεις. Οι θεωρίες της κινέζικης ιατρικής, αποτέλεσμα αιώνων έρευνας των κινέζων ιατρών, μπορούν να συμπληρώσουν αυτό το κενό και να προτείνουν νέα θεραπευτικά σχήματα με μεγάλη επιτυχία.